Tüketim Üzerine Karbon Vergisi?

Çin başbakan yardımcısı geçtiğimiz hafta Hollanda'nın ev sahipliği yaptığı İklime Uyum Zirvesi'ne hitap ederken, Çin cumhurbaşkanı aynı zamanda çevrimiçi olarak Davos Dünya Ekonomik Forumu'na da hitap ediyordu. İki olaydaki temsil düzeyi, Çin'in önceliklerini nereye koyduğunu açıkça gösteriyor. Çin'in her iki etkinlikte de desteklediği bir mesaj, koronavirüs salgınının dehşetine rağmen yeni temelleri yeniden inşa etmek için bir fırsat oluşturarak daha eşit, temiz ve sağlıklı bir gezegene yol açabileceğiydi. Ancak Davos'taki iş dünyasının liderlerine verilen mesaj, adalet ve eşitlik sloganları altında Çin'i bu yeni çağın en iyi ortağı olarak tanıtmada da açıktı.

Geçen yaz salgının ekonomi üzerinde daha önce düşünülenden daha büyük ve daha uzun süreli etkilerinin olacağı ve Dünya Ekonomik Forumu'nun 2021 oturumunun on yıllardır geleneksel mekanı olan İsviçre'nin Davos kayak merkezinde yapılmasını engelleyebileceği ortaya çıktığında, başkanı Klaus Schwab korona sonrası bir dünyayı anlatan Büyük Sıfırlama kitabını tanıttı. Haziran ayında Davos Forumu, önemli şirketlerin CEO'larını ve siyasi liderleri ağırlayarak, geçen haftaki yıllık toplantısına öncülük ederek konuyla ilgili sanal bir diyalog başlattı. Konuşmacılar aynı tanıdık yüzlerdi ve Schwab, yalnızca büyük yatırımcıları ve hissedarları değil tüm grupları kapsayarak küresel ekonomik sistemin yeniden yapılandırılmasını talep eden Paydaş Kapitalizmi adlı yeni bir kitap yayınlayarak tartışmalara zemin hazırladı.

Klaus Schwab’ın sloganları gibi sanal oturumlar sırasındaki tartışmalar, büyük ölçüde Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine dayanan pek çok güzel vaatler içeriyordu: refahı eşit bir şekilde dağıtmaktan, doğal kaynakların kullanımını rasyonelleştirmek ve çevreyi korumaktan herkes için eğitim ve sağlığı güvence altına almaya kadar. Ancak konuşmacılar, katı yasalar ve düzenlemeler getirmek, yerel üretimi damping uygulamalarından korumak ve sorumlulukları adil bir şekilde dağıtan vergi mevzuatını benimsemek gibi ciddi alternatifler sunmadılar. Hepsinden önemlisi, çok fazla dikkat çekmeyen önemli bir nokta, küçük devletleri olduğu kadar küçük girişimcileri, çiftçileri ve genel olarak üreticileri eşit fırsatlardan mahrum eden küreselleşme uygulamalarını yeniden düşünmek oldu. Bu başarılmazsa, o zaman “paydaşlar” gerçekten nasıl “hissedarlara” dönüştürülebilir? İkilem şu ki, Davos, bazıları ülkelerin kendilerinden daha büyük olan ekonomiye hakim olan devasa işletmeler tarafından kontrol edilen özel bir kulüp olarak kaldığı sürece, bu işletmelerin çözüm uğruna gönüllü olarak ayrıcalıklarından vazgeçme ihtimalinin düşük olmasıdır dünyanın sorunları.

Davos tartışmalarındaki ana tema, pandeminin etkilerinin üstesinden gelmek için liderlerin yenilikçi ve cesur çözümleri benimsemelerine yardımcı olmaktı. Ancak, Davos gündeminin hizmet verdiğini iddia ettiği kişilere, onlara paydaş diyerek ya da onu yöneten büyük şirketlere göre şekillendirilmesini beklemek gerçekçi mi? Üstelik faydaları, hedefleri konusunda danışılmayan bir kitleye nasıl ulaşabilir? Kesin olan şey, faydaların herkese ulaşması için, büyük şirketlerin kazanımlarının ve ayrıcalıklarının çoğundan vazgeçmek zorunda kalacaklarıdır. Bu, faaliyetlerinde köklü bir değişiklik yapmaya hazır olmadıkları sürece, kirletici ve sürdürülemez faaliyetlerden kâr eden şirketlerin sona ermesini gerektirecektir. Bu şirketler kendi çöküşlerini planlamayı kabul edecekler mi, yoksa onları rotayı değiştirmeye zorlamanın tek yolu kanunlar mı? Kurumsal faaliyetler üzerindeki kontroller hiçbir zaman Davos'un önceliklerinin bir parçası olmadığından, vaat edilen paydaş kapitalizmi, eski uygulamaların salt bir telafi edilmesine yol açacaktır.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in Davos konferansındaki konuşmasında, uluslararası ilişkilerde çoğulculuğa saygı genel başlığı altında çarpıcı mesajlar yer aldı. Xi, koronavirüs sonrası dönemde güçlü, kapsayıcı ve dengeli büyümeyi destekleyen yenilikçi ekonomik işbirliği politikaları çağrısında bulunduktan sonra, Çin'in sürdürülebilir kalkınma ve yeşil büyümeye ve gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki uçurumu kapatmaya olan bağlılığını yeniledi.

Ancak bir kez daha Çin'in gelişmekte olan ülkelerin bir parçası olduğunu, dolayısıyla karbon emisyonlarının azaltılmasıyla ilgili bir ödemesiz süre hakkına sahip olduğunu vurguladı. Ülke şu anda küresel karbon emisyonlarının yüzde 28'ini oluşturuyor; yüzde 15 ile en büyük ikinci yayıcı olan ABD'nin neredeyse iki katı.

Xi, Çin'in Paris İklim Anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerini onaylarken, 2030'da emisyonlarını zirveye çıkarma ve bundan sonra da azaltmaya başlayarak 2060'da tamamen ortadan kaldırılmasına yönelik belirsiz bir hedef açıkladı. Çin, diğerleri gibi bu belirsiz konumda yalnız değil. ülkeler, yıllık olarak ilerlemeyi ölçmek için belirli seviyelerde taahhütte bulunmadan uzak hedefler koyuyorlar. Bu durum, yangını söndürmek yerine onu bir ısıtma ve pişirme kaynağı olarak kullanan, 40 yıl sonra söndürmeyi vaat eden, tüm evi yutup dönüştüğü yanan bir evin sahibine benzetilebilir.

Görünüşte Çin retoriği açıklık, işbirliği ve çok taraflılığa saygı çağrısında bulunuyor. Retoriğe rağmen, diğer büyük dünya güçleri ilan edilen bu asil hedeflerle olumlu bir şekilde ilgilenmelidir. Çin'in ucuz kirletici teknolojiler kullanarak üretimini artırmak için muafiyetlerden yararlandığı ve küresel ekonomideki yeni konumunu güçlendirmek için gelişmekte olan bir ülke olarak edindiği ödemesiz dönemi olabildiğince uzatmaya çalıştığı doğrudur. Ancak, diğer ülkelerdeki şirketlerin üretim faaliyetlerini Çin'e aktarmak ve orada üretilen malları ucuza ithal etmek için bu boşluktan yararlandıkları eşit derecede doğrudur ki bu da karşılıklı bir aldatma eylemi anlamına gelir.

Çin'i ucuz bir arka bahçe sanayi bölgesine dönüştüren zengin ülkeler, ucuz ürünlere olan susuzluklarını bırakacaklar mı, yoksa kendilerine ihraç edilen Çin mallarına bağlı karbon salımlarının kendi karbon salımlarının bir parçası olarak hesaplanmasını kabul edecekler mi? Çin ve ürünlerini tüketen ülkeler, ister kalem ister araba olsun, her tür malın karbon ayak izine bağlı ithalat tarifeleri belirlemeyi kabul edecekler mi? Bu olursa, Çin'in karbon emisyonları yarıdan fazla azaltılabilir. Aynı şekilde, büyük petrol tüketen ülkeler, karbon emisyonlarının nerede keşfedilip üretildiğinden ziyade petrolün kullanıldığı yere göre hesaplanmasını kabul edecekler mi?

Kaynakları yönetmek, çevreyi korumak ve iklim değişikliğiyle başa çıkmak için tüketime yönelik bir karbon vergisi en etkili ve adil çözüm olabilir.

Yazan: Najib Saab, Arap Çevre ve Kalkınma Forumu'nun Genel Sekreteri - AFED ve Çevre ve Kalkınma dergisi Genel Yayın Yönetmeni.

Kaynak link aawsat