RTÜK, yanlışlıkta ısrar edenlere acımadı!

Radyo ve Televizyon Üst Kurulu haftalık olağan toplantısını gerçekleştirdi. Toplantıda izleme raporları ele alındı. Raporları yerinde bulan Üst Kurul 6112 sayılı yasada geçen yayın ilkelerini ihlal eden televizyonlara yaptırım uyguladı.

Basın etiğini ihlal eden FOX Haber’e yaptırım

RTÜK, ayrıca FOX Ana Haber’in 3 farklı gündeki yayınlarını inceledi.

“Durum vahim” etiketiyle yapılan ve “Türkiye 6 gündür kabusu yaşıyor”, “Türkiye 1 haftadır yanıyor” ve benzeri kuşak bantların kullanıldığı haberlerde sadece gelişmeleri aktarması gereken muhabirlerin habercilikten uzak şekilde adeta bir oyuncu gibi sirenleri çalan jandarma araçlarının arasından koşarak kameraya yönelmesi, peşi sıra ağlamaklı bir şekilde “O kadar hızlı geliyor ki alevler, kabus gibi, bir anda yükseldi. Bir anda hızla üzerimize doğru geliyor. Ah. Gel, gel, gel… Atla çabuk…” şeklinde olayı dramatize edici davranış ve tutumları RTÜK tarafından basın etiğine aykırı bulundu. Yapılan müzakereler sonucunda kriz zamanı habercilik etiğinden uzak, siyasi iktidar hakkında yanıltıcı, kriz zamanı haber alma hakkını kullanmak isteyen izleyicide endişe, panik, korku ve infial yaratacak şekilde yayın yapıldığı kanaatine varan Üst Kurul, yayıncı kuruluş hakkında idari para cezası müeyyidesi uygulanmasına karar verdi.

FOX’da yayınlanan “Aşk Mantık İntikam” dizisi de Üst Kurulun gündemindeydi. Dizinin baş karakteri olan bir kadına yönelik olarak kullanılan “Karıya bak be” ve “Kahpe” ifadelerinin herhangi bir bipleme veya engelleme olmaksızın çok açık ve net anlaşılır şekilde yayınlandığını belirleyen RTÜK, bu durumun toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen ve kadına karşı ayrımcılığı besleyen aşağılayıcı ifadeler olduğu kanaatiyle yayıncı kanala idari para cezası ve program durdurma müeyyidesi uyguladı.

KRT’ye 3 farklı rapor…

KRT’de yayınlanan “Şimdiki Zaman” programına ilişkin hazırlanan raporu görüşen RTÜK, yayın konukları Erol Mütercimler, Serdar Akinan, Barış Yarkadaş, Barış Doster ve Uğur Dündar’ın sözlerini masaya yatırdı. Konukların, orman söndürme çalışmalarına ilişkin olarak Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ile hükümeti hedef alan, hakarete varan sözlerini inceleyen Üst Kurul, yayındaki ifadelerin eleştiri sınırlarını aştığını tespit ederek yayıncı KRT’ye Yasada yer alan “Yayın hizmetleri, …. kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı veya iftira niteliğinde ifadeler içeremez.” Hükmünün ihlali nedeniyle idari para cezası uygulanmasına karar verdi.

KRT’nin ana haber bültenine ilişkin de rapor düzenlendi. Bülten içerisinde yer alan haberlerde ve ekrana yansıtılan alt yazılarda gerçeklik ve doğruluk ilkelerini ihlal eden ve toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olan içerikleri belirleyen Üst Kurul Üyeleri, kamusal yayıncılığın gereği olan sorumlu ve sağduyulu bir tutum gösterilmediğinden hareketle KRT’ye idari para cezası verdi.
RTÜK’ün tüm televizyonların imza vererek onayladığı “Yayıncılık Etik İlkeleri” hatırlatmasını tehdit ve sansür olarak gösteren “Haber Aktif” programı da Üst Kurul’un dikkatinden kaçmadı. Üst Kurul, 03.08.2021 tarihli açıklamasında “Yayıncılık Etik İlkeleri”nin 15. maddesinde yer alan “Savaş, terör amaçlı saldırı, doğal afet ve benzeri olağanüstü durumların ortaya çıkardığı kriz zamanlarında sağduyulu ve sorumlu davranmak; toplumda korku ve infial oluşturabilecek yayınlardan kaçınmak” ilkesini hatırlatırken, iyi niyetli yapılan ikazın yayında başka yerlere çekilmesini 6112 sayılı Kanun’da yer alan hükümlere aykırı buldu. RTÜK, ilgili yayın nedeniyle KRT’ye idari para cezası müeyyidesi uygulanmasını kararlaştırdı.

3 rapor da Tele 1’e

TELE 1’de yayınlanan “Gün Başlıyor” programında konuk Can Ataklı’nın hükümetin yangınlara müdahalesini kastederek “Gerizekalılık yapıyorlar diyorum…yeteneksizlik var, çapsızlık var. İnsanları mahvetmişsin, ülkeyi mahvetmişsin, yakmışsın.” şeklindeki ifadelerinin eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı ve iftira niteliğinde olduğu belirleyen RTÜK, yayıncı televizyona idari para cezası müeyyidesi uyguladı.

Yine Tele 1 ana haber bülteninde yangın bölgelerinden yapılan canlı bağlantılarda bazı siyasetçilerin de aralarında olduğu, görüşlerine yer verilen kişilerin, gerçek dışı bilgiler vermesi ve “…gördüğünüz gibi yangın birazdan Ören’i saracak, Termik Santral’i saracak…. Yangınla baş başayız şu anda. Baş başayız. ‘İmdat!’ diye sesleniyorum ‘İmdat!’ ‘İmdaat’ diye sesleniyorum. Şu yangına bakın ya. Bu yangın nasıl durdurulacak merak ediyorum. Kızıl kıyamet kopmuş durumda. Kızıl kıyamet.” şeklindeki abartılı ifadelerin halkı panik ve korkuya sevk edeceği, toplumda infial yaratabilecek nitelikte olduğu tespit edilerek, yayında Kanun ihlali yapılması nedeniyle ilgili kanala idari para cezası uygulandı.

Tele 1’in “4 Soru 4 Cevap” programına, konuk Merdan Yanardağ’ın, yaptırım gücünü kullanmak yerine orman yangını haberleriyle ilgili yayıncı kuruluşları uyaran Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Üyelerine ve Başkanına yönelik sözleri nedeniyle ceza geldi. Yanardağ’ın RTÜK kararları yargıya açık olmasına rağmen gerçek dışı bir şekilde “ …Bağımsız değildir ve böyle bir kurul olamaz. Dünyadaki en ucube kuruldur. Kendisini mahkeme yerine koyan ve temyizi olmayan cezalar kesen bir kuruldur.” sözleri gerekçe gösterilerek toplantıda Tele 1 hakkında idari para cezası yaptırımı uygulanmasına karar verildi.

Haber Türk de ceza aldı

Haber Türk’te yayınlanan Fatih Altaylı’nın sunduğu “Teke Tek” programı hakkında da uzman raporu düzenlendi. Yayında Altaylı’nın bazı tıp doktorları hakkında “sahtekâr”, “şarlatan” gibi tanımlamalar yapması yayın ilkesi ihlali olarak değerlendirildi.

Buna göre, 6112 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (m) bendinde yer alan “Türkçenin, özellikleri ve kuralları bozulmadan doğru, güzel ve anlaşılır şekilde kullanılmasını sağlamak zorundadır; dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımına yer verilemez.” hükmünü ihlal eden yayıncı Haber Türk’e idari para cezası müeyyidesi uygulandı.
Üst Kurul toplantısında Haber Türk’ün orman yangını haberleri ise ayrı bir gündemdi. Kanalın “Akşam Haberleri”ndeki canlı bağlantılarda kullanılan “şu anda büyük bir panik havası hakim tüm bu noktada Hisarönü’nde… bu bölgede gerçekten büyük bir kaos hakim….Of Hisarönü kontrolden çıktı. Cehennemi yaşıyoruz.” benzeri cümlelerin Kanun’da yer alan “Tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerini esas almak ve toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olmamak zorundadır; soruşturulması basın meslek ilkeleri çerçevesinde mümkün olan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğundan emin olunmaksızın yayınlanamaz; haberin verilişinde abartılı ses ve görüntüye, doğal sesin dışında efekt ve müziğe yer verilemez; görüntülerin arşiv veya canlandırma niteliği ile ajanslardan veya başka bir medya kaynağından alınan haberlerin kaynağının belirtilmesi zorunludur.” hükmünü ihlal ettiğinden Haber Türk’e idari para cezası verildi.

Haber Türk’ün “Açık ve Net” isimli programını da detaylı olarak inceleyen RTÜK, yayın konuğu Turan Aydoğan’ın Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hakkında sarf ettiği sözleri müzakere etti.

Aydoğan’ın “Sayın Cumhurbaşkanının bunu algılayabileceğini zannetmiyorum. Ömrü insan haklarına saldırıyla geçmiş bir Cumhurbaşkanının İstanbul’un göbeğinde bir insan haklarına saldırıyı, bir doğa hakkını saldırıyı, bir yaşam hakkına saldırıyı, bir çevre hakkına saldırıyı önemseyebileceğini zannetmiyorum..” şeklindeki sözlerini eleştiri sınırlarını aşarak aşağılayıcı ve küçük düşürücü ifadeler olarak değerlendirdi. Üst Kurul tarafından, sözleri yayınlayarak yayın ilkelerini ihlal eden Haber Türk’e idari para cezası yaptırımı uygulandı.

Halk TV hakkında 4 rapor

Üst Kurul, Halk TV yayınlarına ilişkin izleme uzmanlarının hazırladığı 4 farklı rapor karara bağladı.

Gökmen Karadağ’ın sunduğu “Kayda Geçsin” programı hakkındaki raporu görüşen RTÜK, konuk Mürsel Alban tarafından sarf edilen ” …. Şu an burada hiç havadan müdahale yok; Gökova’da bu termik santral patlayacak. Bakın uyarıyorum, uyarıyorum. Termik santrali patlayacak. Oradaki buhar kazanlarını düşünün. Buhar kazanları patlarsa eğer Muğla yanacak, bakın Muğla yanar. Bir bomba etkisi yaratır. Uyarıyorum sizin aracılığınızla. Recep Tayyip Erdoğan yazlık sarayında şu an kahve yudumluyor… Ama burada millet yangınla mücadele ediyor. Bir tane devletin personeli yok… Turizm Bakanı buraları nereleri turizme açalım diye dolaşıyor…. Bunlar devleti yönetmekten aciz, öngörüsü olmayan, beceriksiz yöneticiler halkı, ormanları kaderine terk ettiler. Yazıklar olsun onlara, yazıklar olsun” şeklindeki ifadeler ile Nur Batur tarafından seslendirilen “Yani bir taraftan halk yasta. Çok ciddi bir yas var. …İnsanların içi yanıyor ve diğer taraftan da müthiş bir öfke var. Yani bir devlet Türkiye Cumhuriyeti, 100 yıllık Türkiye Cumhuriyeti koordinasyonsuzluktan ve ideolojik saplantıdan; yani bunu koymamız lazım altını çizmemiz lazım bence” ve
Ozan Gündoğdu tarafından dile getirilen “Çok açık ki belli ki hükûmet şu görüntüyü vermek istemiyor. Bu aynı zamanda kurumlar arasındaki rekabeti, birlik beraberliğin olmamasını da teşhir ediyor bize. Bizim yapamadığımızı TSK yaptı dedirtmek istemiyorlar.” şeklindeki iddia ve ithamların toplumda infial uyandırabilecek ve korku, panik, endişe yaratabilecek ve gerilimi artırabilecek ifadeler olarak değerlendiren RTÜK, yayıncı kanala idari para cezası kesti.

Aynı kanalın “Medya Mahallesi” programının 3 farklı bölümünde de yayın ilkelerinin ihlal edilmesi yaptırım doğurdu. Yapımın 12.07.2021 tarihli bölümünde konuk CHP Milletvekili Atilla Sertel’in iktidarı hedef alarak sarf ettiği “… bunlar camide tespih çekerken bile bak samimiyetimle söylüyorum. Taneleri çekerken bile euro, dolar, euro, dolar diye çekmiyorlarsa ben de Atila SERTEL değilim. İnan ki bak.” şeklindeki sözlerin toplumun manevi değerlerine saygısızlık olduğunu tespit eden Üst Kurul, Halk TV’ye idari para cezası müeyyidesi uyguladı.

Son toplantısında RTÜK, TR 35’in de orman yangını haberlerinden dolayı yayın ilkesi ihlali yaptığı belirleyerek yaptırım uygularken, TV 8’in yayınladığı LPSV Eindhoven- Galatasaray futbol maçı yayınında birçok defa ruhsatsız ve yasa dışı bahis sitelerinin bant reklam yayınlarına yer verdiği tespitiyle kanala idari para cezası müeyyidesi uyguladı.